Na hora de refundar para unir

O resultado das eleccións do 21-O devólvenos unha desazonadora realidade. Unha sociedade galega divida en dúas metades no eixo dereita conservadora/esquerda-progresista no que a dereita segue a contar co respaldo da maioría, a pesar de toda a agresividade do seu proxecto actual. Por poucos votos populares, en cantidade minguante e con pouco entusiasmo, pero respaldo ao fin e ao cabo.

Agora ben, non cabe deducir dos resultados, como fai a dereita, que os galegos respaldaron as políticas de radicalización neoliberal de Feijóo e Rajoy: en realidade o PP perdeu 135.000 votantes, un 17% menos que en 2009. O que ocorre é que o PSOE perdeu moitos máis: 231.000 (44%) e o BNG 125.000, que non foron compensados polos 200.000 de AGE. Feitas as contas mesmo cabería dicir que 366.000 electores (27,8%) abandonaron ao PP e PSOE en boa medida como respostas ás políticas de recortes que estes dous partidos practicaron desde 2009 para acá. O PP paga asi a nefasta política de Feijóo -e a de Rajoy no último ano- e o PSOE segue pagando a desastrosa política da última lexislatura de Zapatero (a iso compriría engadir a deriva Rubalcaba e a grave división interna en Galicia).

Dito iso, o máis grave e precupante desde o punto de vista do nacionalismo é o que ocorre cando nos fixamos no eixo forzas nacionalistas/forzas estatais. Estas eleccións devólvennos unha imaxe na que o nacionalismo perde peso de xeito notable, até rozar o limiar de perda do caracter de forza determinante no país. Mesmo sumando tamén os catro deputados de Anova, o peso do nacionalismo no actual Parlamento vai ser o menor dos últimos vinte anos. O BNG perdeu 125.000 votos (46%) a respeito de 2009 e perdeu 166.000 (53%) a respeito de 2005 (o que non anda moi lonxe dos 200.000 de AGE).

Ao meu ver esa perda de votos do BNG derivan case integramente da división prolongada nas súas filas e das dúas escisións do último ano, en especial, da capitaneada por Beiras. Non creo que a causa do declive estivera, en termos xerais, na liña política e na resposta social á crise, na que aportou propostas alternativas ben trabadas e valentes; nese eido creo que o BNG e o nacionalismo sindical gañaronse un recoñecimento como baluarte fronte ás políticas de recortes e tamén na resposta ás políticas de laminación do autogoberno. En claro contraste coa tardanza e timoratismo da resposta ás políticas de Zapatero por parte de CCOO, UGT e EU/IU. Outra cousa é que os resultados poidan evidenciar que o “hiper-activismo” non cotizou especialmente no momento das eleccións.

Polo tanto, as causas do devalo hai que buscalas noutros factores. Deixando a un lado os de carácter subxectivo, que sen dúbida tiveron o seu peso, creo que hai dous de orde política externa e un interno que son cruciais. No externo creo que o BNG interpretou ben as causas e as repostas á crise económica pero interpretou con poucos reflexos a crise política, en particular o problema da desafección cara a política institucional e cara os partidos, especialmente entre a xente nova, pero tamén no conxunto da sociedade. Niso compre admitir que Beiras tivo máis intuición e máis reflexos para captar o que de sinal había no movemento dos 15-M e na súa conexión co espirito pre-político da sociedade –latente e habelenciosamente animado polo rampante antipoliticismo auspiciado pola extrema dereita mediatica. Outros tamén captamos o sinal pero confiamos en que sensibilizando e animando a organización por dentro se podería reaccionar e, de feito, algo diso ocorreu pero só parcialmente e devagariño. O certo é que sen conectar coa mocedade para incardinala nun proxecto ilusionante calquera proxecto acaba esmorecendo.

O segundo factor externo é que a dereita política e mediatica nunca desaproveita as debilidades dos adversarios: a división interna foi habelenciosamente manexada para debilitar ao BNG e, sobre todo, denigrar a súa imaxe. A importancia dese factor non pode ser ignorada á hora de explicar como se pasou, por exemplo, dunhas enquisas na primeira semana de campaña nas que o BNG mantiña máis ou menos as posicións anteriores (12 escanos) a un resultado final de 7. Non o digo como ladaíña exculpatoria senón xustamente naquilo que ten de feito real e digno de análise sociolóxica e comunicacional. Sen unha axeitada cobertura mediatica ese tipo de fenómenos non son posíbeis, do mesmo xeito que non se crean só con esforzo mediatico. En todo caso, isto non é nada novo e non cabía esperar que fose doutro xeito.

Polo tanto, ao final as verdadeiras causas hai que buscalas alí onde é posíbel incidir, é dicir, dentro da organización e, en particular, en como se xestou o proceso de escisións e tamén na capacidade para adaptarse ao novo escenario que creaba a concurrencia delas no panorama electoral. Non é este o momento e o lugar para entrar en profundidades e detalles pero parece claro que o modelo organizativo do BNG, pensado para unir organizacións políticas diferentes, acabou na práctica reforzando a dinámica fragmentadora e disgregadora. Foi esa unha dinámica na que seguramente non hai culpábeis exclusivos pero si responsabilidades compartidas, acumuladas sobre a base dunha estrutura interna que favorece a confrontación e o ensimismamento. Cando a propia estrutura impele a iso de pouco valen os sacrificios puntuais a prol da unidade e iso debe ser motivo de reflexión para conxurar eventuais procesos dese cariz de cara ao futuro.

O que non cabe dúbida é que, xa na traca final, Beiras fixo uso de toda a súa avenza de intelixencia, habilidades, experiencia e capital social acumulado durante a súa longa traxectoria como cartel do BNG para atraer un numerosísimo caudal de votantes do propio BNG e do PSOE, xunto con algúns abstencionistas, que acabaron dando lugar a un auténtico e sorprendente fenómeno electoral. Non só entre a mocedade senón tamén noutros tramos de idade. Con particular éxito nas zonas urbanas, pero sen esquecer a significativa capacidade de arrastre en todos os concellos do país.

É un fenómeno que ten moito de proceso psico-social pero tamén se beneficiou do feito de enfrontarse a liderados febles como o de Pachi Vázquez ou liderados aínda emerxentes como o de Jorquera, que era a primeira vez que protagonizaba unha campaña electoral e tiña un nivel coñecemento por parte do electorado inicialmente baixo.

A cuestión crucial que se plantexa agora non é tanto a dixestión dun batacazo inesperado por parte do BNG ou a dixestión inmediata dun éxito inesperado da coalición Anova-Esquerda Unida, senón que estratexia seguir para levar adiante o proxecto nacionalista e de esquerdas neste país. Pensando no medio e longo prazo. Nese sentido, cabe preguntarse se é posíbel un proceso de confluenencia e refundación a curto prazo ou se haberá que vivir un longo proceso de competencia fraticida e desgaste como nos oitenta. Eís a cuestión que a min máis me preocupa.

Non sei cal será o destino que van seguir os cinco deputados de EU e os 4 de Anova que entran no Parlamento con Beiras; non sei en definitiva cal poida ser o sentido que Beiras e Anova lle queiran imprimir á súa presencia no Parlamento e que tipo de proxecto político aspiran a pular de cara ao futuro –en particular á vista do rápido cambio entre a proclama inicial dunha “alianza puramente técnica para ir a unhas eleccións” ao máis recente anuncio de que se trata dunha “alianza para permanecer”. Pero si teño claro que algúns desexariamos que ese proxecto confluira co do BNG, para reunificar o nacionalismo de esquerdas, a súa militancia e o seu electorado. E tamén temos claro que para iso todos temos que repensar criticamente o pasado e pensar conxuntamente o futuro. Hoxe por hoxe, e máis alá dos resultados electorais, o BNG ten unha estrutura asentada nos diferentes ámbitos da sociedade que o converte en peza clave dese proxecto. Pero tamén é certo que para desempeñar un bo papel nese proceso precisa reconsiderar moitos aspectos da súa organización e cultura orgánica; e tamén repensar, máis unha vez, o seu relacionamento cos movementos sociais, coa sociedade no seu conxunto e, porque non dicilo, coas demais organizacións nacionalistas e da esquerda en Europa.

(Publicado en Sermos Galiza, 23.10.2012)

Na hora de xuntar para gañar

Moita xente comprometida na batalla contra a ofensiva de radicalización neoliberal vive con auténtica vertixe a espera do incerto desenlace das eleccións do 21-O. Tanto polas consecuencias prácticas inmediatas como polo que pode significar no plano político-ideolóxico. Un eventual trunfo do PP que revalidase por maioría absoluta un goberno que foi pioneiro no ensaio da estratexia de radicalización da dereita española ao calor da crise significaría a validación desa estratexia. Porque non debemos esquecer que Núñez Feijóo (xunto con Aguirre en Madrid) foi o primeiro en ensaiar a política de “austeridade” e recortes sesgados até estrangular a economía produtiva e foi tamén o que primeiro se apuntou ao discurso -e  práctica- acirradamente neocentralista, con ataques aos nosos sinais de identidade e con proclamas –unhas veces implícitas e outras explícitas- contra o autogoberno e a favor da recentralización, devolución de competencias e “reunificación do mercado nacional”. Por que niso leva razón leva razón Feijóo cando reivindica que el foi o “primeiro”, pari pasu con Esperanza Aguirre, con quen, sen dúbida, comparte credo en maior medida que co propio Rajoy. O significado político-ideolóxico dunha reválida nas urnas dese programa ultraliberal e neocentralista sería, certamente, de alcance. Coa agravante de ter sido, ademais, un goberno manifestamente incompetente, con conselleiros mediocres e sen iniciativas para impulsar a economía do país.

Por iso, a moita xente que non estamos tan preocupados pola intrahistoria e as entretelas das organizacións como pola correlación de forzas na sociedade e nas institucións, preocúpanos antes que ningunha outra cousa que poida outorgarse esa reválida. E o que máis incomoda -e desespera- é que tal desenlace poida producirse non tanto porque a maioría da poboación realmente o referende como porque o irresponsábel xogo das forzas de oposición llo poña en bandexa, especialmente coa súa fragmentación.

Todo parece ter acontecido como se o balbordo da crise económica e política disparase o desconcerto e abrise a caixa de pandora das espectativas desmesuradas e das frustracións mal dixeridas. Parece que se tiveran disparado as oportunidades para todas as singularidades. Como ocorre case sempre na esquerda, os momentos de crise crean a ilusión de que calquera cousa é posíbel e enseguida agroman as sete escolas, cos seus misterios e os seus sacerdotes. Ninguén parece estar disposto a perder a oportunidade de fundar unha escola. En fronte, a pragmática dereita deleitase co espectáculo e mesmo pode ofrecerse a organizar os xogos florais e os torneos para que cada escola e cada sacerdote teña o seu minuto de gloria. Entre tanto o monopolio político da dereita pode capear a máis nefasta xestión e administrar en beneficio propio as turbulencias até situar a nave no punto que lle interesa.

Nese sentido, sería unha mágoa que as irresponsabilidades dispersas nos núcleos dirixentes quer da esquerda estatal quer do nacionalismo puideran acabar desembocando nunha carta branca para que a dereita máis reaccionaria e centralista puidese envolver Galiza na bandeira española coma se fose un adorno para o cocido madrileño no que queren converter o estado das autonomías, descontando, claro está, as xa irredutíbeis e perdidas nacións catalá e vasca.

Si, co dramatismo xusto, compre dicir que neste lance Galiza xógase ao mesmo tempo dúas cousas vitais: unha saída progresista á crise do neoliberalismo e a preservación e profundización do seu autogoberno. Non digamos xa as posibilidades de pensar a nosa soberanía ou a nosa independencia. Cun Núñez Feijóo empeñado non só en ser un disciplinado conxurado da ultracentralista política do PP español senón tamén en crecerse no seu papel de ariete contra os nacionalismos catalán e vasco, non é difícil entrever cal vai ser a deriva do xa cativo e mermado autogoberno galego.

Por iso, cáusame mágoa e mesmo certo desasosego ver a moitos amigos e compañeiros nacionalistas afanados en ver se poden recadar uns centos de votos máis ou menos, mesmo sabendo que non van sacar ningún representante, cando menos nalgunhas das circunscricións. Cómpre erguer a mirada e ver que do que se trata, amigos, non é diso. Sacar uns votos máis ou menos pero sen representación é absolutamente irrelevante, sobre todo se somos –ou foramos- conscientes da fondura e radicalidade do proxecto do PP nesta altura. Dito con claridade, o que realmente conta é que a dereita non continúe co controle do goberno, coa ocupación da Xunta de Galicia. O resto, con todos os meus respectos, arderá na fogueira das vaidades.

Se todos os dirixentes do nacionalismo e da esquerda estiveran á altura do desafío que nos coloca o PP neste lance, farían un alto no seu camiño, farían un balance cru das posibilidades e opcións reais que están enriba da mesa e farían un chamado aos seus seguidores a concentrar o voto naquelas opcións con posibilidades reais de obter representación. Circunscrición por circunscrición.

Aquí non pasa como noutros países, coma Francia, nos que hai segunda volta. Aquí hai que anticipala.

Se non o fan os dirixentes e candidatos, farano en moitos casos os electores pola súa conta. Iso é seguro. Pero outros miles de votos irán estragarse na irrelevancia e o gran monopolio da dereita será o directamente beneficiario en todos os casos. Como país, como nación, como esquerda, perderemos todos. Tamén perderán os grupos en cuestión, cuxo futuro nun escenario como o previsíbel terá ben pouco percorrido.

Se houber un destello de brillantez, valentía e xenerosidade, cando menos agora, gañaría a nación e gañaría a esquerda. Tamén os grupos en cuestión.

Se non for así sempre queda confiar na sabedoría do elector, preocupado polo proxecto, polo sentido da corrente e non polos remuíños.  
(publicado en Praza Pública o 18.10.2012)  

Datos contra mentiras (III)

A realidade é teimuda pero a dereita aínda o é máis na súa vontade de anubar a realidade e o horizonte. Por iso, cando a mentira máis grosa non poden sostela entón enxergan a consabida estratexia de tapar as miserias propias consolándose coas miserias doutros. Se a nosa situación non pode agacharse entón a saída é aquilo de  "e outros peor". 

No caso do paro a estratexia de Feijóo e as dúcias e dúcias de mercenarios acaba sendo aquilo de "vale, temos moito paro pero a culpa é da crise e en Galicia temos menos que no resto das CCAA". 

Diante de tal escapismo non cabe máis que poñer a esa dereita diante das súas verdadeiras responsabilidades. Deixémolo claro cando menos con dous feitos incontrovertíbeis:

a. claro que estamos en crise (iso que Feijóo chama "crisi"). Estamos na crise do modelo neoliberal, ese que impuxeron as finanzas e a dereita, desde Maastricht, Aznar e Fraga. E en crise seguimos coa política da dereita europea e Rajoy, guiada pola estratexia aprobada en 2010, chamada "Pacto polo euro", que se inscrebe na lóxica da radicalización neoliberal: desmantelando o que quedaba do modelo social europeo e o chamado estado do benestar para liberar recursos cos que enxugar o enorme burato deixado pola burbulla financeira, con masivas transferencias para o rescate da banca no presente e ao longo dunha década. Austeridade no gasto social e nas políticas de apoio á economía produtiva para canalizar recursos e impostos para transferilos á banca e aos fondos. Os xuros da débeda xa converteron aos bancos nos principais beneficiarios do orzamento público e a maiores van as inxeccións de fondos para a súa recapitalización, que seguirán engordando a nosa débeda. Con esa política de recortes e impostos regresivos da UE, Rajoy e Feijóo segue a aumentar o paro até o estrangulamento do país. Polo tanto, Feijóo é parte, responsable e representante da política da dereita española e europea. Tamén por iso o 21-O a xente se pronuncia a favor ou en contra das políticas de Rajoy, Merkel e Barroso.

b. o paro en Galiza aumentou desde o I trimestre do 2009 ao II trimestre de 2012 (os datos da última EPA do INE) un 70% e na media española aumentou un 41,9%, que xa lle chega. Só nas provincias da Rioxa e Asturias aumentou máis que na Galiza. Esa enorme diferencia entre un 70% e un 41,9% é o que Feijóo debería admitir e explicar.Tamén o emprego caeu moito maior ritmo que as demais (-11,5% contra -8,8%): os terceiros con peores datos por destrución de emprego. Esas son as realidades que Feijóo nos deixa en herdo e debería explicar, non ocultalas con insultos á intelixencia. 
E, de paso, que explique non só porque aumentou o paro a ese ritmo senón porqué os nosos mozos, moitos deles licenciados e doutores, deixan as listas do paro para irse a Londres, Edinburg, Berlín, México ou Madrid e Barcelona. 

Datos contra mentiras (II)

Por se alguén tivera algunha dúbida da evolución real da economía das familias galegas no periodo Feijóo (graf. primeiro) ou a valoración que esas familias fan da situación económica xeral do noso país e das perspectivas do paro (gráf. segundo) velaí van estes dous gráficos. Estan tirados directamente do informe feito público esta mesma mañán (11.10.2012) polo IGE (instituto Galego de Estatística).

Son bastante intuitivos e fáciles de entender. O ICC (Indice de Confianza do Consumidor) é a síntese dos outros catro e todos poden oscilar entre -100 e +100. Como pode verse as valoracións son moi-moi negativas en todo o período pero, curiosamente, no último ano todos os compoñentes revelan un desplome, cun deterioro extremo das perspectivas económicas tanto persoais e como xerais. Índices que que alcanzan valores de -30, -40, -50 ou -60 só poden ser calificados como de valoración "catastrófica". 

Supoño que para Feijóo este desplome non ten nada que ver coa súa xestión nin tampouco coa de Rajoy. 

Menos mal que o IGE é un organismo dependente da Xunta de Galicia e que non se atreverá a dicirlle que mente ou esaxera. ¿Ou será que os galegos se confabulan para afearlle a conducta e deslucirlle a súa impecábel xestión?

Datos contra mentiras

Pode parecer surrealista pero vivimos momentos en que a estratexia do poder é impedir un diagnóstico minimamente veraz da realidade "real". Xa non basta cun masivo labor de adoutrinamento ou unha interpretación interesada da realidade, facendo uso e abuso de todos os medios escritos e audiovisuais. Xa non chega coas medias verdades ou as esaxeracións. Non, compre ir un chanzo máis alá na estratexia de distorsión e neutralización da capacidade crítica da cidadanía. Para iso todas as armas son socorridas: a inversión da linguaxe e a destrución do significado das palabras (os recortes son axustes, os estrangulamentos dos países son rescates, os rescates son liñas de crédito, as crebas son concursos de acredores, as participacións preferentes son as primeiras en soportar perdas, a emigración son oportunidades de formación e descubrir mundo, a racionaliación do estado é a centralización, o bilinguismo harmónico ou cordial é a expulsión progresiva da lingua non estatal, a liberdade é que o poder non sexa importunado, a liberdade de opinión é que os poderosos propietarios dos medios poidan dicir o que lles peta e interesa, as guerras son intervencións humanitarias, etc etc). 

A outra arma é o destrozo das cifras. Aproveitando da aura de certeza que aínda inspiran os números ponse en marcha a estratexia de manipulación numérica, até alcanzar a propia destrución da credibilidade que aínda podian inspirar as cifras. Non é que se interpreten dun xeito ou doutro, é que literalmente se manipulan e se lanzan cifras falsas á cidadanía sen que ninguén as corrobore ou audite, labor que deberían cumprir uns medios realmente informativos. Un dos exemplo rechamantes -certamente non o único nin moito menos- é o manexo do sr. Feijóo das cifras de paro. Repite día si e día tamén -e os medios difunden as súa verbas- que o emprego caeu máis na época do bipartito que nos tres anos do seu mandato e o paro aumentou máis. Máis aínda, seguindo o manual de todos os mentiráns, a dereita toda trata de neutralizar unha eventual e merecida acusación de mentira botando por diante a acusación de que calquera que os contradiga é un mentireiro.

Certamente a mentira existe desde que existe a linguaxe, como di Ignacio Mendiola no seu Elogio de la mentira. Tamén é certo que sempre foi parte inseparábel do exercicio do poder, pero creo percibir que nunca foi tan evidente o uso da arma da mentira como ferramenta para dominar a sociedade como na actualidade. O mundo da información é cada vez menos o mundo da verdade e cada vez máis o mundo da mentira como sistema. Feijóo é, sen dúbida, un avanzado dese mundo onde os trileiros deixaron de ocupar furtivamente as esquinas das rúas nos días de feira e pasaron a tomar os palacios do poder. Os adestradores de comunicación da dereita difunden con profesionalidade o oficio para copar todos os platós. Esa é a principal corrupción, a bomba de reloxaría e principal motivo de distanciamento entre a cidadanía e a "política", a política do poder.

Pode parecer banal ou pueril pero considero que non é posible unha democracia se o poder non está seriamente sometido a unha obriga real de verdade e transparencia. Ese tipo de mentiras reiteradas e sistemáticas con ánimo de enganar á cidadanía deberían ser motivo de escarnio público e mesmo habería que dicir que cando son proferidas sistematicamente por unha autoridade pública debería estar penado como falta ou prevaricación, porque transmitir información falsa a sabendas de que o é -e con reiteración- non só constitue unha demostración de ausencia de ética como gobernante senón que esa transmisión de información por unha autoridade pública, en calidade de tal, é  un acto de goberno coma calquera outro con importantes repercusións na vida dos cidadáns. 

A espera de que o deber de respecto á verdade sexa unha obriga legal dun gobernante democrático, só nos queda poñelo en evidencia e declarar o profundo desprecio que tais comportamentos.

Velaí van os datos de emprego e paro en Galiza desde 2005 a 2012 que ofrece o INE na súa páxina web e tamén os datos de afiliados á Seguridade Social que ofrece o Ministerio de Traballo. 

Á vista dos datos sobran os comentarios

Banca Pública Galega, piar dun novo modelo

A proposta de banca pública galega que hoxe formula o BNG nace como resposta ao fracaso de Núñez Feijóo no manexo da crise das caixas e a súa submisión á estratexia de desmantelamento das mesmas emprendida polo PSOE e o PP centrais, seguindo as consignas da gran banca española e do seu brazo executor que é o Banco de España. A propia crise de liquidez e de solvencia das caixas deriva da combinación letal duns xestores que a partir dun certo momento adoptaron un modelo de negocio idéntico ao da banca privada virada cara a especulación financeira e dun irresponsábel descontrol por parte da Xunta de Galiza e do Banco de España, que lles permitiron unha irresponsábel e temeraria política de endebedamento no exterior e investimento especulativo inmobiliario nas zonas máis desbocadas do levante e centro españois. Por máis que eses directivos actuaron cegados por unha desmesurada ambición persoal e cun abuso de poder á hora de fixar as súas remuneracións inmorais, o certo é que ocorrido non se explica por razóns de carácter subxectivo senón polo fracaso dun modelo de banca que se foi impoñendo nas tres últimas décadas e que nos últimos quince anos contaminou e minou de xeito mortal ás propias caixas de aforros.