O Atraso-entrevista Faro de Vigo

 Co gallo dos 40 anos da publicación d'O Atraso de Beiras, o Faro de Vigo envioume un cuestionario para publicar como entrevista. O resultado xornalístico esta aqui  http://www.farodevigo.es/galicia/2012/06/03/reto-aprovechar-recursos-o-completar-cadena-productiva-cumplio/654051.html

As preguntas coas miñas respostas literais foron estas outras, obviamente en galego.

PREGUNTAS:

-¿Qué supuso, según tu punto de vista, esta obra en su momento para Galicia?

XV: Foi unha obra clave para mudar o enfoque dos problemas económicos de Galiza. Tivo un grande impacto nunha sociedade que espertaba da noite da ditadura e que precisaba repensarse doutro xeito. Tivo unha grande difusión por proceder do ámbito académico nun momento de grande inquedanza, de rebulir universitario e intenso debate político e social do amplo movemento antifranquista e o rexurdir nacionalista. En particular, significaba pensar Galiza desde si mesma, vítima dunha historia feita e escrita por un estado central incapaz de promover o desenvolvemento e, sobre todo, incapaz de recoñecer e atender os nosos intereses. Permitiu romper os mitos centralistas e provincianos que debuxaban unha Galiza intrínsecamente incapacitada para o seu desenvolvemento.

-¿Qué denunciaba, básicamente? Defectos y virtudes de la comunidad en los 70.

XV: Denunciaba a situación de atraso económico provocado polas políticas da ditadura pero sobre todo como resultado dunha longa historia de dominación e espolio levados a cabo por un poder centralizador, centrípeto. Denunciaba os mecanismos de expulsión do excedente xenerado en Galiza a través da dependencia comercial, industrial e financeira. A emigración. Denunciaba as consecuencias de non termos poderes autóctonos consolidados e de non termos institucións propias. En definitiva, aínda que non sexa algo explícito no libro, eu creo que invitaba a unha lectura da nosa situación e da nosa historia desde a perspectiva da soberanía, é dicir, das consecuencias da ausencia de soberanía.

-Fue el germen del nacionalismo gallego, o le dio fuerza?

XV: Máis ben entronca coa tradición nacionalista, contribue a reformulala, dándolle unha máis sólida fundamentación económica. O Atraso entronca directamente, aínda que non o explicita, coa obra de Paz Andrade, que este ano homenaxeamos, en particular coa sua obra “La marginación de Galicia”, publicada un par de anos antes. Nesa altura había un certo reverdecer da análise económica e social do e no noso país, en particular desde o eido nacionalista, e o Atraso foi sen dúbida a peza central, a síntese creativa de todo ese fervedoiro de ideas. O seu caracter compacto, en formato ensaístico, asequíbel para o grande público converteuno na obra de referencia do nacionalismo dos anos setenta. Sen dúbida, contribuiu a reforzar o nacionalismo e a súa visión mesmo transcendeu alén dese ámbito.

-¿Qué postulaba sobre Galicia para el futuro? ¿Se cumplió?

XV: Propugnaba un desenvolvemento autocentrado, no marco dunha economía de planificación descentralizada, unha economía máis virada cara o aproveitamento integral dos nosos recursos, endoxeneizando no país o conxunto das cadeas produtivas. Tamén pretendía a superación da dependencia política. Obviamente, non se cumpriu o que el propugnaba. En realidade, desde aquela houbo unha serie de cambios moi importantes no país que eran difíciles de entrever a partir do diagnóstico do Atraso pero, ao mesmo tempo, moitas cousas que o Atraso formulaba como necesarias non ocorreron. Quizais as máis profundas son xustamente as que seguen aínda sen mudar.

-¿Qué piensas hoy sobre lo que Beiras dijo en dicha obra? ¿Tiene vigencia, todavía? ¿Queda todavía alguno de dichos atrasos?

XV: Como diagnóstico da situación concreta actual é obvio que o Atraso non pode estar ao día. Permanece en cambio como unha obra que ofrece un marco interpretativo da nosa historia longa, dos factores explicativos que nos permiten comprender como chegamos até aqui, que papel xogamos no marco do estado español, que atrancos estruturais impediron o noso desenvolvemento.

Eses factores da dependencia, colonización financeira, falta de poder político soberano, insolidaridade institucional seguen a estar aí. Seguimos a sufrir os efectos da súa persistente influencia histórica, porque a historia segue estando con nós, é imborrrábel, pero é que, ademais, moitos deses factores seguen claramente actuantes, mutatis mutandis, no momento presente.

-¿Cómo te influyó a ti este libro?

XV: Eu tropecei co libro de moi novo, sendo case un rapazolo de doce-trece anos e serviume de espertador. Máis tarde, traballeino máis a fondo na carreira e, sen dúbida, marcou a miña traxectoria como economista, como investigador, coma moitos outros economistas saídos da facultade de económicas de Santiago. Aínda que a evolución da realidade, a da propia disciplina e a propia creación persoal fagan que aquelas raices sexan menos perceptíbeis co paso do tempo, o certo é que o Atraso contribuiu a moldear a miña visión da economía e dos problemas do país.