Un proxecto para superar a crise e construír un país con futuro

Un proxecto para superar a crise e construír un país con futuro

Discurso no Forum Europa Vigo 12.12.2013

Amigas e amigos

Quixera empezar por dar as grazas a Forum Europa polo seu convite e pola súa eficiente organización desta conferencia que me da a oportunidade de compartir reflexións con destacados representantes da vida política, económica e social desta cidade.

Grazas aos compañeiros e compañeiras pola súa presenza, moi en particular a Manolo Caride polo seu traballo, e grazas a ti Cipriano polas túas agarimosas palabras de presentación.

É unha satisfacción estar aquí rente ao mar de Vigo, desde este Alcabre no que están as raíces máis antigas desta ribeira poboada desde os albores da antiguidade. Parroquia esta que sempre foi rural, a diferenza da Bouzas mariñeira, até que a pequena burguesía viguesa a colonizou con residencias máis ou menos pretenciosas como esta de Sensat, dentro da que agora estamos.

É unha satisfacción estar aquí neste Vigo aberto, desde o que os galegos cruzamos océanos, vivimos no mundo como se fora a nosa casa e, tamén, por onde recibimos a visita, por veces pacífica por veces menos, dos grandes povos mariñeiros do mediterráneo oriental, dos vikingos, dos normandos e dos piratas de Her Majesty.

Pero sobre todo é unha satisfacción estar nesta cidade que é a da miña adolescencia.

Non podo esquecer a miña chegada a esta cidade desde as terras de Camba para estudar a EXB un setembro do xa ben distante 1972. Entre o Colexio Altamar, o instituto de Coia e o Santa Irene fun descubrindo outro mundo. Nas rúas de Vigo, vibrantes coas loitas dos traballadores de Citroën, Vidros de la Florida, Álvarez, Barreras, Ascón, e outras espertou a miña conciencia política e cimentouse o meu compromiso social, en indisolúbel simbiose coa reivindicación dos nosos sinais de identidade como pobo.

Debo confesarvos que é de aqueles tenros anos vigueses de onde procede a miña simpatía polo proxecto político que hoxe represento, por unha alianza das clases traballadoras para construír unha sociedade máis xusta, máis libre e dona de si.

-Vigo, o das 18 parroquias, é motor de Galiza, metáfora do país enteiro, no que se condensan e se cruzan  todas as contradicións pero tamén moitas das súas oportunidades. Vigo é a sedimentación de moitas Galizas: a mariñeira, a labrega, a obreira, a comercial, a industrial.

O Vigo do futuro será vizoso cando asuma plenamente as súas raíces, porque Vigo como dixera Cunqueiro “foi fundada á beira dun verso de Martín Codax".

Que metáfora tan bonita!

Á beira daquel verso galego e en galego de Martín Codax naceu o Berbés, os mariñeiros, os carpinteiros de ribeira, o naval dos soldadores, o automóbil, a clase obreira viguesa, esa que anda a procura dunha clase capitalista viguesa que non acaba de atopar, porque non acaba de botar raíces de verdade.

Pero, amigos e amigas, permitídeme que mude de rexistro porque do que veño falar hoxe aquí non é de metáforas, nin do pasado senón do presente e, sobre todo, do futuro.

Iso é o que nos demanda o noso compromiso ético e social con eses 290.000 parados -50.000 na comarca de Vigo-, as 100.000 familias galegas que teñen todos os seus membros en paro e os miles e miles de familia que hoxe viven por debaixo do limiar da pobreza.

Como dicía o Mefistófeles de Goethe: “non podo falar do sol nin dos mundos; só vexo unha cousa: a miseria dos homes”.

Así que imos poñernos en liña coa gravidade dos tempos que corren aínda que sexa a risco de entrar na prosa crúa do real.

Vigo, coma Galiza enteira, vive trasteada por unha crise que está facendo abanear os cimentos da nosa economía. Vivimos as desastrosas consecuencias dunha economía na que as finanzas veñen estorsionando a economía produtiva e a sociedade. En realidade habería que dicir que o que nos extorsionan son unhas políticas deseñadas para satisfacer a ambición insaciábel das finanzas especulativas, que están a mudar o modelo neoliberal, radicalizándoo.

Unhas políticas que parecen impostas por uns poderes que se sitúan por riba da vontade dos pobos e da cidadanía, a que tratan de convencer de que hai que renunciar a calquera tentativa de control soberano sobre a marcha do país.

Nesa hexemonía absoluta desas finanzas globais desreguladas, por esencia especulativas, está o nó gordiano dos nosos problemas colectivos.

Contra ese modelo batalla o BNG no convencemento de que só así poderemos erguer a economía produtiva, capaz de soster unha sociedade creadora de emprego, de riqueza repartida con xustiza, unha sociedade de servizos públicos de calidade e benestar social.  

-Está ben claro que se os grandes negocios, as grandes oportunidades, a maior rendabilidade está nos investimentos financeiros especulativos, os recursos irán cara aí e fuxirán da economía produtiva.

O investimento produtivo, o que crea emprego e riqueza, require investimento a longo prazo, períodos de maduración e retornos longos, asumir riscos de xestións, se un se equivoca non é tan fácil voltar atrás, pelexar coa competencia ao longo dos anos, asumir os risco do cambio na economía do país e internacional. E as ganancias sempre son moderadas. En cambio, o investimento especulativo é fluído, veloz, volátil, rapidamente reversible, da ganancias máis altas e líquidas.

Hai que asumir que a economía produtiva é contraditoria coa economía virada para as finanzas especulativas.

E aí están as grandes diferenzas entre os distintos proxectos políticos.

O BNG defende a economía produtiva, a que crea emprego e riqueza, xenera salarios dignos e permite soster, cun sistema fiscal progresivo, os servizos públicos.

O PP e o PSOE defenden a economía financiarizada, especulativa, a promovida pola banca, os fondos e as sociedades financeiras, unha economía sometida aos intereses e á lóxica das finanzas.

Por iso é un brinde ao sol ese discurso baleiro do emprendedorismo que se propaga desde o poder. Ollo, non é que estexa mal que haxa xente emprendedora, que a pode haber tanto no eido privado coma no público. O problema é cando iso do emprendedorismo é un mero discurso placebo para desviar a atención a respecto dos problemas de fondo e, de paso, descargar nos individuos a responsabilidade da súa propia exclusión e frustración.

O problema non se arregla con discursos ideolóxicos sobre as virtudes da iniciativa individual, nin tampouco con falsos anuncios de simplificación da burocracia e, menos aínda, aproveitando ese eslogan para repartir subvencións clientelares a plataformas e asociacións seudoempresariais do PP. O verdadeiro problema está na falta de financiamento e de demanda que está dando ao traste con centos de pequenas empresas e iniciativas emprendedoras todos os meses.

A realidade económica é máis crúa que os discursos placebo. O mercado e as políticas están controlados polas grandes corporación.

Que poden facer as formigas emprendedoras ao lado das bulldozer das grandes empresas? Pouca cousa. Que hai que buscarse a vida, si, pero que ninguén venda “crecepelos”. Ou hai políticas para mudar as condicións reais ou con meras apelacións ao emprendorismo non chegaremos moi lonxe.

Tres cuartos do mesmo ocorre con esas invocacións ñoñas á natalidade, como se fose un problema de simple vontade ou vocación e non de falta de empregos, perspectivas e servizos públicos e gratuítos de apoio á infancia.

Para conseguir unha verdadeira revitalización do país hai que mudar os piares que fallan. Nós propoñemos someter as finanzas ás necesidades da produción, da economía produtiva. E para iso precisamos ferramentas para dominar as finanzas. Precisamos soberanía.

As finanzas especulativas queren perfecta liberalización e desregulación para moverse velozmente polos mercados globais. A economía produtiva, pola contra, precisa períodos longos de retorno do investimento, precisa máis estabilidade e máis certezas.

A economía produtiva fai país. Fixa produción, emprego e poboación no territorio. Sobre ela podemos erguer o edificio dos servizos públicos e o estado do benestar.

Sen economía produtiva non hai unha cousa nin a outra.

Ese é o piar esencial da alternativa do BNG. Piar no que está obxectivamente interesada a inmensa maioría da poboación, incluídos os autónomos e empresarios industriais ou terciarios e, por suposto, a xente traballadora, a xubilada e a que se beneficia duns servizos públicos avanzados, quer na sanidade, nos servizos sociais ou na educación.

Por iso o BNG é crítico, profundamente crítico, co modelo de UE neoliberal construída polas finanzas nas dúas últimas décadas; por iso somos críticos e críticas até a insubmisión coas políticas da dereita que acaban de arrasar co que aínda queda en pé das conquistas de décadas.

Por iso dicimos que os recortes feitos a beneficio da banca non levan a ningures e impulsamos ese movimento de resposta que é o “espíritu de Riotorto”.

A PERDA DE TECIDO PRODUTIVO

Nesta crise, coma noutras no pasado, perdemos parte das empresas que creamos ao longo de anos de traballo e crecemento. No seu momento perdemos Ascón, Curbera, Massó, Álvarez, Motores Barreras, Grupo Noroeste, Larsa, MAR, etc.

Neste momento de desvalorización dos activos das nosas compañías vemos como unhas pechan (Freiremar, Alfageme...) e outras son adquiridas por capital ou fondos foráneos a prezos de saldo.

Postos diante desa tesitura case temos que agradecer que haxa compradores que garantan que os centros de produción sigan funcionando. Pero ben sabemos tamén que esas adquisicións son en moitos casos auténticos pelotazos, levados adiante por cazadores de gangas e de axudas públicas. Ademais, normalmente van acompañados de recortes de persoal e renegociacións laborais á baixa. En todo caso ese tipo de desenlaces revelan un fracaso empresarial que ao final se converte nun fracaso colectivo.

Nestes días Narwhal vai ser comprada por alicantinos. Barreras polos mexicanos de Pemex-PMI... (agardemos que o sector público mexicano se porte mellor con eles e con Galiza do que o fai o sector público español-madrileño, que está estrangulando Navantia Ferrol-Fene: a ver se imos ter que pedir ser estado asociado de México!

Compre advertir, de paso, que neste país fixéronse adictos ao catecismo neoliberal, até o punto que non pode haber empresas públicas e logo de privatizalas resulta que acaban en mans de empresas públicas doutros países: Enel é a dona de Endesa, Volkswagen de Seat, Pemex de Repsol e agora de Barreras, o fondo soberano noruego compra Gas Natural, etc.

Pero nestas semanas pairan sobre Galiza tres ameazas ligadas ao desenlace da creba de tres piares da nosa economía:

Que vai pasar con Pescanova?, que vai pasar NGB?, que vai pasar con Navantia? Que vai pasar con elas e con todo o que delas depende?.

O BNG non está en contra da chegada de investidores se veñen coa intención de crear empresas na economía produtiva do noso país, se veñen para crear postos de traballo. O que estamos en contra é de quedármonos sen tecido propio, por causa de políticas e decisións irresponsábeis ou por obra de xestores delincuentes.

Nós queremos que os beneficios e o excedente se reinvista no noso país, que non emigre cada final de ano.

Certo que temos exemplos de empresas ben enraizadas no País pero certo tamén son insuficientes para construír o futuro.

Estamos en Vigo, o motor económico de Galiza, que debería ser unha aposta estratéxica no desenvolvemento do país para o Goberno do Estado e para o Goberno da Xunta.  Pero a realidade é outra, a realidade  pasa por uns actores políticos en Madrid e en Santiago incapaces de defender a inclusión do Porto de Vigo ou da Plataforma Loxística da Plisán entre as infraestruturas de primeiro nivel da Rede Transeuropeas de Transporte. Consecuencia:  o primeiro porto de Galiza queda sen o financiamento europeo que si terán os seus competidores. Nós batallamos aquí e en Bruxelas por conseguilo.

A realidade en Vigo pasa por un sector naval que tiña que se punteiro no mundo, -nun momento en que a construcción de barcos está en máximos históricos-. A incompetencia política na xestión do tax-lease e a falla de financiamento teñen levado ao sector naval vigués ao borde do abismo, cando ten todos as condicións de base para estar ao mesmo nivel cos seus competidores europeos. 

A realidade é que o sector conserveiro que forma parte do ADN desta cidade e da súa área de influencia esmorece.

Non é unha maldición bíblica nin un atavismo galego isto de quedármonos sen a propiedade do noso tecido produtivo.

Nós vimos dicindo como e propoñendo alternativas.

É un problema de non termos poder político nin financeiro de seu.

Non pode ser que á primeira dificultade o vento leve por diante empresas emblemáticas do noso país por falta de estratexia política como nación e por falta de sistema financeiro propio para garantir o fol financeiro imprescindíbel para superar baches e acometer reestruturacións e expansións.

Nin a representación institucional do empresariado nin os actuais gobernantes deste país están a altura para responder a esa necesidade. En particular ese poder político servil con Madrid e ese empresariado institucional máis preocupado por agradar o poder político foráneo e á banca española que os “chulea” que por representar os intereses do tecido empresarial real deste país. Ese empresariado tería que ler “La marginación de Galicia” e aprender de Valentín Paz Andrade que, por certo, viviu moitos anos aquí ben perto desta casa. 45 anos despois seguimos nas mesmas.

Esa vampirización centralista e a drenaxe do noso aforro son o nó gordiano que cómpre rachar para o noso desenvolvemento, hoxe como hai 45 anos, como predicaba aquel galego lúcido que foi Valentín, cuxa herdanza empresarial está a ser estragada diante dos nosos ollos. Pero tamén é certo que, precisamente por iso, a súa herdanza intelectual está máis vixente que nunca. Hoxe volvemos ter que erguer a súa bandeira por unha banca propia, unha banca industrial, que canalice o noso aforro cara o noso desenvolvemento e temos tamén que volver denunciar, como el fixo con afouteza naqueles tempos duros, o papel de Madrid como “sumidoiro de todas as enerxías do sector público”, como el dicía.

Amigas e amigos,

Non imos entrar agora nas causas que están detrás da crise do capitalismo neoliberal hexemonizado palas finanzas especulativas. Pero compre diagnosticar ben como se está xestionando esta crise, en favor de quen e cara onde nos conducen.

Hoxe estamos sendo absorbidos por dous grandes buratos negros superpostos que impoñen unha volta de rosca do modelo imperante: por un lado, o burato negro do rescate da banca especulativa cos recursos de toda a sociedade, os das familias e os da economía produtiva e, por outro lado, o burato negro do centralismo desaforado que busca drenar recursos, competencias e empregos cara o sumidoiro madrileño.

No burato do rescate da banca especulativa van comprometidos a “friolera” de 185.000 millóns de euros de toda a sociedade, entre capital, créditos a fondo perdido, “banco malo”, avais, garantías, etc.  Iso equivale ao 18% do PIB español, que contribuen a levar a débeda pública a ese nivel en que hoxe está: o 100% do PIB.

Era mentira que ían servir para facer fluír o crédito e o único que flúen son os movimentos especulativos e os pelotazos que van dando polo mundo adiante os Botíns e Compañía, a concentración bancaria máis perigosa arredor dos 4 megabancos que serán os donos dos estado español e as remuneración multimillorias dos altos directivos.

Por se o espolio da sociedade se quedase corto o Goberno Rajoy acaba de aprobar un Decreto lei que regula os famosos activos fiscais diferidos (AFD), compensar impostos con ao longo de 18 anos;

pero iso non é todo!, para facilitarlles o acomodo aos ratios de capital de Basilea III, o Estado deberá constituír avais para facer frente a eses eventuais pagos e eses avais van computar como déficit público a partir de 2015. Que contía vai representar?, non se atreven nin a facela pública.

Un escándalo que se suma a miríade de escándalos en favor da banca destes últimos anos.

A verdadeira rémora da competitividade non está nos salarios senón noutros custes como os da electricidade, a enerxía, as comunicacións e nuns tipos de xuro que son os máis altos de Europa. Todos eses custes veñen determinados pola banca que está detrás deses sectores oligopolizados. Non é posíbel unha construción naval competitiva nesas condicións. Nin na metalurxia, nin en tantos outros sectores.

Tampouco é posíbel avanzar en competitividade con recortes en I+D e innovación. Por iso no temos que demandar que proxectos innovadores de futuro como o Campus do Mar teñan o respaldo e compromiso suficiente para saír adiante.

As nosas empresas produtivas teñen que elixir cais son os seus aliados: os traballadores que lle aportan valor ou os oligopolios bancarios, eléctricos e as aseguradoras madrileñas que estrangulan o seu financiamento e os seus custes de explotación.

Até hoxe o empresariado mediano e pequeno aceptaron ser bufóns na corte da gran banca, dos grandes oligopolios, das grandes contratistas. Teñen que pensar no seu futuro: reducir marxes para engordar eses oligopolios ou soster uns salarios que manteñan a capacidade de compra e a demanda para a súa produción. As PEMES producen nun 80% para o mercado interior e esa demanda interna depende sobre todo do consumo das familias e das compras públicas.

A aposta do BNG está clara: banca pública galega para garantir financiamento a custes equiparábeis aos europeos; tarifa eléctrica galega a niveis competitivos co resto de Europa; impostos de sociedades que premien o investimento produtivo e a innovación dentro do país frente a esa fiscalidade actual que, increibelmente, promove a deslocalización e o investimento no exterior. Salarios dignos para mellorar nivel de vida e dinamizar a demanda interna.

Deixade que vos diga algo sobre o outro grande burato negro que é o centralismo. Estamos inmersos nunha avalancha de medidas destinadas a desmontar o limitado autogoberno que temos e a reforzar Madrid como centro do poder total, político, finaceiro e económico. Todo a beneficio da elite económica da corte que se apropiou do poder do estado e que financiou o PP para convertelo na “correa” de transmisión dos seus intereses económicos.

Boa parte das medidas de centralización teñen como misión a drenaxe de recursos para facer fronte a ese 35% da débeda española que está xerada polas administracións grandes empresas oligopolistas radicadas en Madrid: eléctricas, defensa, banca, grandes construtoras, etc. O conxunto de todas elas son responsabeis de máis dun terzo da débeda pública total española.

Amigas e amigos,

Que ninguén se equivoque, debaixo desta gran crise están redefiníndose as regras dun capitalismo voraz e as regras dunha orde territorial que está no antípodas dos intereses do noso país. Como en todas as grandes crises do século XX Madrid manobra para impoñer os seus intereses.

Gostaría de ter máis tempo para poder detallar a envergadura do proceso de recentralización en marcha. É tan multiforme e opaco que non é fácil ver a innumerábel batería de medidas que se están poñendo en marcha, en todos os frentes. Pero permitide que vós diga que é unha auténtica avalancha de medidas, grandes e pequenas, que cada día van aparecendo no BOE, que no caso de Galiza están contando coa complicidade submisa de Núñez Feijóo.

Fixádemos a que estremos están chegando na súa zúnia españolizadora e desprezativa co galego que, despois de aprobar a lei Wert, enterámonos esta semana pasada que o ministerio de economía rexeitou bolsas e proxectos porque os certificados de estudos das Universidades ían en galego. Até ese estremo pode chegar!

Estes últimos días a Comisión gubernamental para a Reforma das Administracións Públicas (CORA) acaba de presentar un documento de 750 páxinas que é un verdaeiro “libro gordo” da recentralización administrativa. Están redondeando o asalto e desmontaxe do autogoberno.

A centralización financeira xa a fixeron e están consumandoa estes días; a lei da unidade de mercado é a outra grande peza xunto coa marca españa. Que dicir desa reforma local que pretende desmantelar os servizos nos concellos de menos de 20.000 habitantes para reforzar unhas Deputacións que en realidade deberían desaparecer.

Nese marco de ataque e desvalorización do autogoberno é onde compre encadrar a insidiosa proposta de redución do Parlamento Galego que está a formular o PP.

Non é para aforrar, é para estragar o cativo autogoberno que temos e ir achandando o camiño da recentralización.

Obviamente, outros, como os cataláns decidiron que eles non van aturar esa deriva e deciden emprender o camiño da libertade.

Unha manifestación da voracidade centralizadora é o que ocorreu coas nosas caixas e con NGB. Este vindeiro luns péchase a a fase de ofertas dese proceso de venda anticipada e acelerada de NGB. Decidida en Madrid, cos ritmos e as regras que lle interesan a Madrid.

Desde o BNG vimos insistindo en que non podemos aceptar o espolio de NGB, rescatada cos nosos impostos e cos nosos aforros. Nada menos que 9.000 millóns de recursos públicos –contía superior ao orzamento anual de Galiza-, aos que hai que sumar os 564 millóns roubados polas preferentes e subordinadas non devoltas.

O FROB e o Goberno Central non venden Bankia pero aquí, co silencio de Feijóo para non incomodar a Botín e compañía, ultiman o saqueo definitivo. A complicidade de Feijóo é unha traizón ao país de consecuencias catastróficas.

Galiza non pode renunciar a ter un sistema financeiro propio, a menos que renuncie a ter futuro. Nós, dun xeito ou doutro, imos batallar até garantirlle a este país esa ferramenta vital. E a mellor de todas é unha banca pública galega, para tratar aos aforradores como persoas, e garantir o uso dese aforro para dar crédito e investir no país. Ter unha banca pública galega é unha oportunidade e unha necesidade e é posible se hober vontade política.

Aqueles que non se deixan guiar polo BNG deberían aprender cando menos dos cataláns. Eles conseguiron consolidar cando menos dous grandes bancos como o Sabadell e Caixabank e agora resulta que un goberno de centro-dereita está creando un Banco Público. Porque alí si e aquí non? Pois é ben claro, porque aquela dereita ten un proxecto de país e a de aquí está entregada á estratexia madrileña.

Amigos e amigas,

Tampouco queremos ser consumidores cegos das grandes corporacións que nos inundan con produtos foráneos. Queremos producir algo, e consumir tamén do noso. Consumir produtos galegos, etiquetados en galego. Porque os temos e cada vez máis.

Queremos impulsar un consumo de proximidade e sostíbel, queremos a soberanía alimentar. Non imos calar ante unha Política Agraria Común que arrasa o noso rural, e que Madrid utiliza para converternos en importadores e en clientes das grandes cadeas. Ter capacidade real para regular o noso comercio e a nosa distibución, é un cambio posible e necesario.

Necesitamos instrumentos para decidir aquí, para regular desde aquí en interese de Galiza e dos galegos e galegas. Necesitamos liberdade para producir, necesitamos instrumentos para tomar decisións para crear emprego na Terra.

Queremos facer uso das nosas competencias e, coa soberanía como faro, queremos todo o que ten un país normal.

Tanto como iso e tan pouco como iso é o que o país precisa e o que o BNG propón.

Moitas grazas pola vosa paciencia

Xavier Vence.

Vigo 12.12.2013